Kuş Gribi Vakalarının Yayılma Hızı ve Etkileri
Wisconsin’in Northwoods bölgesinde yer alan Wild Instincts hayvan kurtarma merkezinin kurucu ortağı olan Naniot ve ekibi, yaz sezonunu eldivenler, önlükler, maskeler ve tulumlar içinde ter dökerek geçirdi. Bakımını üstlendikleri hasta ve yaralı hayvanların kafesleri arasında sürekli dezenfeksiyon işlemleri uygulandı.
Bu tedbirler, o yaz vahşi hayvanlar arasında sıkça görülen üç bulaşıcı hastalık için gerekliydi: Covid-19 hala hayatı zorlaştırıyordu ve bölgede kronik zayıflama hastalığı adı verilen yıkıcı bir hastalık geyiklerde ortaya çıkıyordu.
Bir de H5N1 kuş gribi vardı. “Bu hastalık son derece bulaşıcı,” diyen Naniot, 35 yıldır hayvan kurtarma çalışmalarında yer alıyor.
1996 yılında kuşlarda ilk kez tespit edilen H5N1, birçok türün hücrelerine girmeyi başaran çok yönlü bir virüs olarak biliniyor. Şu ana kadar milyonlarca vahşi ve çiftlik kuşunu enfekte etti ve öldürdü. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri’nde inekler, kediler ve ev fareleri dahil olmak üzere en az 26 farklı memeli türünde de bulundu.
Kuş Gribi Vakalarının İnsan Sağlığına Tehlikesi
Dr. Jeremy Farrar, Nisan ayında Dünya Sağlık Örgütü’nün baş bilim insanı olarak, virüsün “küresel bir zoonotik hayvan pandemisi” olduğunu belirtti. İnsanlar genellikle bu salgının dolaylı zararlarına maruz kalıyorlar. İnsanlar da enfekte olabilir, ancak bu virüsün asıl hedefi biz değiliz.
Ancak bu durum hızla değişebilir. Dr. Jesse Bloom, grip virüslerinin genetik kopyalama sürecinde koronavirüslerden daha fazla hata yaptığını belirtiyor. Bu hatalar çoğu zaman virüse avantaj sağlamaz, ancak nadiren de olsa virüsün çevresine uyum sağlamasını kolaylaştırabilir ve bu durumda virüs yayılmaya devam eder.
Eğer insanlar bu çevreye dahil olursa ve H5N1 doğru zamanda doğru şekilde değişirse, bu hayvan pandemisi insanlar için de büyük bir sorun haline gelebilir.
Kuş Gribi Vakalarıyla Mücadele Yöntemleri
Naniot, Wild Instincts’e H5N1 ile gelen yabani kuşları gördü — kel kartallar, şahinler ve baykuşlar — ancak kızıl tilki yavruları için hazırlıklı değildi.
Tilki yavruları, sendeleyerek ve koordinasyonsuz bir şekilde getirilmişti, bu da Naniot’u onların zehirlenmiş olabileceğini düşündürmüştü. Ardından nöbetler başladı. “Çok şiddetli, tüm vücut tremorları olan nöbetler geçiriyorlardı,” diyen Naniot, genç hastalarının kuş gribi olabileceğini bilmiyordu.
H5N1’in insanlarda bilinen 900’den fazla vakası bulunuyor ve bu enfeksiyonlar genellikle sporadik ve kendiliğinden sınırlı oluyor. Ancak virüs hala öldürücü olabilir: H5N1 ile enfekte olan insanların %50’sinden fazlası hayatını kaybetmiştir.
H5N1’in İnsanlara Yayılma Riski
Dr. Scott Weese, zoonotik enfeksiyonlar konusunda uzman olan bir veteriner, H5N1’in insanlar arasında yayılmasının genellikle mümkün olmadığını belirtiyor. Enfekte olan kişilerin çoğu virüsü başkalarına bulaştırmıyor.
ABD’deki bazı süt işçilerinde, H5N1’in hava yoluyla bulaşma riskinin düşük olduğu yapılan deneylerle doğrulandı. Bu, virüsün insanlara yayılmak için değişmesi gerektiği anlamına geliyor.
Dr. Rick Bright ve Dr. Erin Sorrell gibi uzmanlar, mevcut grip virüslerine karşı bağışıklığımızın H5N1’e karşı etkili olmayabileceğini belirtiyor. Bu nedenle aşılar, bağışıklığımızı güçlendirmek için hala önemlidir.
Kuş Gribi Vakalarının Gelecekteki Tehlikeleri
ABD, H5 virüslerine karşı aşıları Ulusal Stratejik Stoklarında bulunduruyor ve Finlandiya, H5N8 türüne karşı aşı siparişi verdi. CDC, virüsün insandan insana hava yoluyla bulaşmasını önlemek için testler yapmaya devam ediyor.
H5N1, insan hücrelerine uyum sağlamak için daha fazla değişim geçirmezse, insanlar için büyük bir tehlike oluşturmayabilir. Ancak, virüsün yayılması durumunda, geçmiş grip virüslerine karşı bağışıklığımız, H5N1’e karşı tam koruma sağlamayabilir.
Dr. Richard Webby, H5N1’in sinir sistemini hedef alarak ciddi hastalıklara neden olabileceğini belirtiyor. Bu nedenle, kuş gribi vakalarının insanlarda görülmemesi için sıkı önlemler alınmalıdır.
Naniot, 2022 yazında yedi enfekte tilki yavrusunu kurtarmaya çalıştı ancak hepsi öldü. Diğer kurtarma organizasyonları, birkaç tilkiyi hayatta tutmayı başardı ancak onlar da sonunda kör oldular. Naniot, aldıkları önlemler sayesinde virüsün diğer hayvanlara yayılmasını önledikleri için minnettar.
Kuş gribi vakaları hızla yayılabilen son derece bulaşıcı bir hastalıktır. İnsanlar bu tehlikeyi göz ardı etmemelidir.
Kaynak: Bird flu is rampant in animals. Humans ignore it at our own peril
