Sağlıkta dijital kalite sağlık kurumları için çokça kıymetli bir alan ve dönüşümdür. Hayatımızın her alanında dijitalleşme son derece hız kazanmış ve birçok meslek teknoloji ile yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. Her ne kadar sağlık sektörünün birinci girdisi insan olsa da teknoloji ile süreçleri yönetmek çok daha pratik hale gelmiştir. Yeni nesil teknoloji sağlık sektöründe yerini almış neredeyse sıfır kağıt ile kayıt tutma seviyesine gelinmiştir. Kalitenin temel kuralı olan yaptığını yaz yazdığını yap ilkesi artık dijital olarak yürütülmektedir. Kalite tüm süreçleri içine alan ve her iyileştirmede payı olan büyük bir yapıdır. Bu sebeple kalitede dijitalleşme derken sadece dokümantasyondan bahsetmek kalitenin asıl amacına haksızlık olur.
Dijital Kalite Neleri Kapsar?
Sağlık sektöründe, tutulan her kaydın elektronik olmasını, manuel takip edilen her sürecin yazılı programları araçlığıyla takip edilmesini, insan yerine dijital cihazların kullanılarak yürütülen tüm işleri kapsar. Bunlara örnek verecek olursak; kurum içi yönlendirmelerde personel yerine bölüm/kat ve bulunulan bölümden nasıl gidileceğini gösteren ekranların kullanılması, tele-sağlık hizmetinin yaygınlaşması, çağrı merkezlerinde yapay zeka destekli yanıt sistemlerin kullanılması, Metaverese sağlık sektöründe yerini almaya başlaması vb. farklı süreçler olarak görünse dahi sağlık sektöründe dijitalleşen her süreç doğrudan veya dolaylı olarak kalitenin konusudur. Kalite tüm süreçleri kontrol eder, denetler, hata ve ramak kala olayların kök nedenine iner, süreçlerin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için temel oluşturur.
Sağlıkta Dijital Kalite
Sağlıkta dijital kalitenin temel fonksiyonları olan dokümantasyon, DÖF, hata raporlama, iç tetkik, komiteler, performans göstergeleri tek bir yazılım programı üzerinden yürütülebilmektedir. Hatta özellikle hastanelerde Sağlıkta Kalite Standartları veya akreditasyonlar gereği kalite süreçlerinin takibi dijital platformlar üzerinden yürütülmesi kaçınılmaz son olmuştur. Bu sebeple Sağlık Bilgi Yönetim Yazılımları kalitenin temel fonksiyonlarını, bütçe raporlama süreçlerini, çalışan özlük süreçleri vb. sağlık kurumunun tüm dijital ihtiyaçlarını tek bir yazlım altında toplamamıştır.
Kurumda süreçler ne kadar dijital ise kalite sistemi gelişim ve iyileştirme odağını ona göre kurgular. Eğer dijitalleşmeden ziyade kurumda insan gücünden daha fazla yararlanılıyorsa kalite sisteminin gelişim odağında öncelikle dijitalleşme yer alacaktır.
Sağlık sektöründe mevcut dijitalleşmede kullanılan bilgi yönetim sistemlerinin kapsamlı olması ve her süreci içerisine alması birinci sırada yer almaktadır. Hastanın tüm kayıtları ve hastalığına dair verileri, çalışanların tüm kayıtları, izinleri, maaşları, kurum içi bilgilendirmeler, tesis yönetiminde ısı, medikal gaz takipleri, malzeme ve cihaz yönetimi vb. elektronik olarak kayıt alına alınmaktadır. Yazılım sistemleri bu tüm dijital verilerin yönetiminde birçok uyarı bariyeri, otomatik işlem gerçekleştirme, arşivleme vb. olanaklar sağlayarak sağlık sektöründe hem zaman yönetiminde, hem süreçlerin takibinde hem de insan kaynağının verimli kullanımında kalitenin ilk iyileştirme ve geliştirme konusu haline gelmiştir. Sağlıkta dijital kalitenin ilerlemesi çokça mühimdir.
HIMSS (Sağlık Bilgi ve Yönetim Sistemleri Topluluğu) ve EMRAM (Elektronik Sağlık Kaydı Benimseme Modeli) vb. oluşumlar ile sağlıkta dijitalleşme hız kazanmıştır. Ülkemizde de sağlıkta dijitalleşme çok ilerleme kaydetmiştir. MHRS üzerinden randevu alırken Neyim Var uygulaması ile muhtemel hastalığın tespiti ve hastanın doğru branşa yönlendirilmesinin sağlanması ve tabi ki E- Nabız uygulaması ile hastanın ister özel ister devlet sağlık tesisi olsun tüm sağlık geçmişinin epikrizlerine kadar tek platformda toplanması ile ülkemizde dijital sağlık hizmetinin kalitesini göstermektedir.
Dijitalleşme İle Kalitenin Geleceği
Dijitalleşen her süreç insan kaynaklı hataların azaltılmasına katkı sağlar fakat sağlık sektörünün ilk girdisi insandır. Her ne kadar sağlık kabinleri gibi hastanın içerisine girip kan, tansiyon, hastanın mevcut şikayetleri vb. birçok kişisel veri ile hastanın ön tanısı konularak muhtemel tedavi yöntemleri yapay zeka destekli klinik karar destek sistemleri ile hastaya sunulsa da tedavinin uygulama yolu yine insan üzerinden gerçekleşecektir. Her ne kadar tedaviye dair tüm süreler dijital olarak yürütülse de uygulamalar insan gücüyle gerçekleşecektir. Bu sebeple sağlık sektöründe %100 dijitalleşme yakın gelecekte pek mümkün görünmemektedir. Dijitalleşen her süreç kalite açısından yeni bir yaklaşım demektir. Teknoloji ile pratik hale gelen her süreç beraberinde yeni sorunlarda getirmektedir.
Sağlıkta dijital kalite ile bu sorunların yönetimi, azaltılması, takibi vb. süreçlerde yine kaliteye ihtiyaç duyulacaktır. Örneğin kurum içi yönlendirmelerde personel yerine bölüm/kat ve bulunulan bölümden nasıl gidileceğini gösteren ekranların kullanılmaya başlandığında personel ile hasta iletişimi azaltılmış olur. Böylece, iletişim kaynaklı hasta şikayetlerinde yönlendirme sorunları azaltılmış görünebilir. Fakat bu teknoloji ile görme engelli bireylere veya teknoloji ile arası iyi olmayan bireylere yönlendirmenin nasıl yapılacağı sorunları baş gösterecektir. Bu sorunların tespiti, çözümlenmesi, riskin yönetimi yine kalite süreçlerine dahil edilecektir. Sağlıkta dijital kalite adına yeni bir yapay zeka çıkıp kaliteci gibi davranana kadar sağlık sektöründe kaliteye her zaman ihtiyaç duyulacaktır. Dijitalleşme ile birçok meslek yok olmaya yüz tutarken kalite mesleğinin yakın gelecekte konumunu koruyacağı aşikardır.
